Naschrift Anne-Marie Wolterink (1972-2022)
Cabaretier Anne-Marie weigerde met de dood op de hielen te leven
Met zwarte humor benaderde Anne-Marie Wolterink haar ziekte. Vaak riep ze: ‘Kanker is niet alleen maar leuk!’ Als cabaretier kon ze er genoeg harde grappen over bedenken, maar die haalden de driehonderd tumoren in haar lijf niet weg. Tot kort voor haar overlijden bleef ze hopen op een wonder.
Dana Ploeger 7 november 2022, publicatie in Trouw
Anne-Marie pakte haar ziekte vanaf het begin stevig bij de kladden: gedreven, doelgericht, energiek en zeer intuïtief. Passend bij haar karakter. Was het niet voor haarzelf dan wel voor haar twee kinderen van 10 en 13 jaar en voor Gerrit, die al twee ringen had gekocht, en met wie ze stiekem toch nog had willen trouwen.
Vijf jaar geleden, toen artsen bij haar borstkanker en kort erna diverse uitzaaiingen ontdekten, verdween in één klap haar zorgeloze leven in de prullenbak. Met haar partner sprak ze af: wij gaan niet met de dood op de hielen leven. Dus bleef ze gewoon werken als cabaretier, zong luidkeels onder de douche, schreef liedjes en scènes en bereidde optredens voor.
Er waren heus momenten van vertwijfeling, maar daarover sprak ze niet. Ze stortte zich op de behandelingen en nam een hypergezonde leefstijl aan. Ze bezocht diverse behandelaars en had baat bij energiewerk en de helende werking van stenen, esoterische oliën en meditatie. Die spirituele wereld was niet nieuw voor haar, als puber verbond ze zich al aan een transcendente meditatiegroep.
Altijd aandacht voor de ander
De innerlijke zoektocht deed haar inzien dat ze nu toch echt voor zichzelf moest kiezen – tot dan toe een minder ontwikkelde kwaliteit van haar. Anne-Maries aandacht ging altijd uit naar de ander, als ze ergens binnenkwam maakte ze eerst met iedereen contact. Zowel in haar werk als privéleven vol hechte vriendschappen tilde ze anderen op. Ze zei vaak precies wat iemand op dat moment nodig had. Zelfs in de laatste dagen van haar leven nam ze nog alle tijd om iedereen, inclusief de palliatieve verpleegkundige, uitgebreid te bedanken.
Ze nam zelf niet veel ruimte in, had vaak het gevoel dat ze tekortschoot, dat ze niet goed genoeg was. Hoeveel complimenten ze ook ontving, of die nu gingen over haar verschijning, een komische act of een loepzuiver gezongen lied, wimpelde ze af. Haar twee oudere zussen, Karolien en Heleen, ontdekten die sensitiviteit al toen ze samen opgroeiden op hun boerderij in het Sallandse Haarle. Vader Anton had een melkveebedrijf met vijftig koeien en moeder Miny was welzijnswerker en politiek actief.
Anne-Marie was dromerig en fantasierijk, een meisje dat graag in het weiland of voor een open raam de wereld toezong. Als haar zussen zich verveelden, had Anne-Marie altijd genoeg ideeën. En ’s avonds stelde ze het naar bed gaan vaak uit om niets te hoeven missen. Wanneer een dier stierf op de boerderij was ze wekenlang van de kaart. Ontroostbaar was ze toen haar pony Punkie op een nacht uit de stal ontsnapte en dodelijk werd aangereden op de drukke weg voor de boerderij.
Tegendraads en vol vuur
Als puber kon ze behoorlijk tegendraads en vol vuur zijn. Ze was onrustig, ging graag op stap, had vooral jongens als vrienden en brak vele harten. Op een avond zei ze plompverloren aan tafel: “Ik moet jullie iets vertellen, ik ben zwanger”. Ze was toen net veertien. Haar vader viel compleet stil en haar moeder zei geschrokken: “Ach meissie, daar komen we wel uit”. Maar ze bleek helemaal niet zwanger en zei het vooral om te provoceren. “Ik wilde gewoon weten hoe jullie zouden reageren”, legde ze later uit.
Al snel ontgroeide ze het leventje op de boerderij en koos na de mavo en de MDGO voor de opleiding docent drama aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. Ze woonde midden in het Spijkerkwartier en was nergens bang voor. Onverschrokken liep ze ’s avonds de straat op om oproerkraaiers te vragen wel hun rommel op te ruimen.
Een rode draad in haar leven was de liefde voor muziek, al op de middelbare school zong ze in bandjes en vanaf haar studententijd trad ze op met de bands Mizpah, Fabulous Grit & The Two-Bit Texas Ranger en Big Tuna Texas. Met Mizpah stonden ze zelfs op Lowlands. Ze had een breed bereik en zong net zo makkelijk opera als jazz of country. Maar het liefst improviseerde ze, een kunst die veel ruimte kreeg toen ze samen met Marleen van Schie het theater- en cabaretduo Pinkenbiest vormde.
De twee leerden elkaar als twintigers kennen bij themapark Het Land van Ooit, waar ze werkten als actrice. Al snel ontdekten de vrouwen dat ze complementair aan elkaar waren. Beiden hielden van interactie met het publiek en ze vielen op met hun harde grappen in de stijl van Hans Teeuwen. Anne-Marie bedacht absurde acts, waarbij ze de grens steeds verder opschoof. Eenmaal op het podium kon ze vlammen.
Voorvocht en Vaderland
Natuurlijk droomde ze ervan om door te breken en haar geld louter te verdienen met vrij werk en eigen voorstellingen. Helaas kwam dat niet van de grond. Er waren wel momenten waarop het zeker had gekund, zoals met hun voorstelling Voorvocht en Vaderland, maar dan zei een belangrijke impresario vlak ervoor de afspraak af en ging het feest niet door. Daarbij was Anne-Marie – hoe zelfbewust ook op het podium – geen vrouw vol bravoure. Ze bleef onzeker, haar prestaties waren nooit goed genoeg en konden altijd beter, vond ze. Iets moest kloppen en vooral waarachtig zijn.
Ook in de liefde gaf Anne-Marie zich helemaal. Ze had enkele langere relaties, maar kreeg minder terug dan ze gaf en werd ook bedrogen, wat haar wantrouwen voedde. Met Gerrit Weeren verliep het anders, ze kende hem al een poosje als medebandlid. Maar ze hadden nooit serieus op die manier naar elkaar gekeken. Tot in 2005 de aantrekkingskracht niet meer te ontkennen viel. Gerrit wist gelijk: met haar wilde hij kinderen en Anne-Marie voelde intuïtief dat het goed zat, toen hij over haar hoofd aaide tijdens een avondje uit.
Vanaf dat moment waren ze onafscheidelijk. Hij destijds nog de IT’er met stropdas, zij de creatieve beauty, maar beiden met die kenmerkende zwarte humor. Ze genoten van hun alledaagse leven, gingen elk jaar op vakantie naar Terschelling en hoewel Anne-Marie zelf nooit uitgesproken was geweest over het moederschap, volgde ze de wens van Gerrit met liefde en genoot van hun kinderen, Nora en Kelle. Ze gunde hen de wereld. Niets was te gek. Over het Halloweenfeest met compleet spookhuis in de tuin voor de klas van Nora wordt nog altijd gesproken.
Behoefte aan ruis en chaos
De andere kant van alle dynamiek en gezelligheid was het spoor aan spullen en rommel dat Anne-Marie achterliet. Ze had ruis en chaos nodig om te kunnen creëren. Ze kon snel schakelen en was soms amper voor anderen te volgen. Het combineren van werk en gezin zorgde ervoor dat ze vaak te laat kwam en geregeld dingen vergat. Duizendmaal klonk haar: ‘sorry, sorry, sorry jongens’.
Ondanks teruglopende vitaliteit bleef ze actief. Tot enkele maanden terug stond ze nog op de bühne, ze deed impro-comedy op congressen en bedacht nieuwe cabaretliedjes. Marleen van Schie, met wie ze inmiddels 25 jaar samenwerkte, maande geregeld dat ze het rustiger aan moest doen, maar Anne-Marie wist van geen wijken.
In april van dit jaar werd ze vijftig en hoewel ze best had willen trouwen en ze al vier jaar in het geheim verloofd was, wilde ze het lot niet tarten. Hun huwelijk mocht geen laatste actie zijn. Ze weigerde het idee van haar naderende einde toe te laten. De manier waarop ze tijdens het ziekteproces intuïtieve keuzes maakte, viel ook anderen op. Ze was actief in een groep lotgenoten en werd benaderd erover te bloggen of een boek te schrijven. Ze voelde zich gevleid, maar twijfelde ook. Ze had haar krachten te hard nodig om beter te worden.
Ze bleef uitgaan van een wonder. Haar levensenergie bleef bubbelen, al was dat de laatste tijd vooral in haar hoofd en hart. Aan kleine dingen merkten haar geliefden enige verandering, zo zong ze alleen nog als ze alleen thuis was, dan liet ze zich soms even gaan. Afscheid nemen kon ze niet. Wel straalde ze energetisch enkele stenen in voor haar kinderen en kocht een herinneringsdoos voor ze. Anne-Marie overleed thuis, vier dagen nadat ze toegaf dat haar lichaam haar geestkracht niet meer kon bijbenen. Tien minuten na haar overlijden verscheen een grote, ontspannen glimlach op haar gezicht.
Anne-Marie Wolterink werd geboren op 25 april 1972 in Hellendoorn en stierf op 24 september 2022 in Arnhem.